Wczesne oznaki autyzmu u dziecka – na co zwrócić uwagę?
Być może jesteś rodzicem niemowlęcia, które rozwija się „trochę inaczej” niż dzieci znajomych. A może Twój dwuletni maluch wciąż nie mówi, unika kontaktu wzrokowego albo nie reaguje, gdy go wołasz? Zaczynasz się niepokoić i pytasz sam(a) siebie: „Czy wszystko jest w porządku?”, „Czy to może być autyzm?”
W tej sytuacji najważniejsze jest jedno: Twoje obawy są ważne. Jako pedagog specjalny i mama wiem, że rodzice czują bardzo wiele – często zanim coś da się zmierzyć skalą czy zdiagnozować. Dlatego przygotowałam ten artykuł, aby pomóc Ci zrozumieć, jakie są najczęstsze wczesne objawy autyzmu u dzieci i kiedy warto skonsultować się ze specjalistą.
Nie po to, by straszyć. Po to, by wspierać.
Co to jest autyzm? Kilka słów na start
Autyzm (dokładnie: zaburzenia ze spektrum autyzmu, ASD – Autism Spectrum Disorder) to zaburzenie rozwojowe, które wpływa na sposób, w jaki dziecko komunikuje się z otoczeniem, nawiązuje relacje, przetwarza bodźce i uczy się świata. Mówimy o spektrum, ponieważ objawy i ich nasilenie mogą być bardzo różne – każde dziecko z autyzmem jest inne.
Choć autyzm nie jest chorobą, ani nie da się go „wyleczyć” w tradycyjnym sensie, to odpowiednio wczesne wsparcie może zdziałać cuda: poprawić jakość życia dziecka, ułatwić komunikację, rozwój społeczny i emocjonalny.
Kluczowe jest wczesne rozpoznanie. Im szybciej zauważysz niepokojące sygnały, tym szybciej dziecko może otrzymać pomoc
Wczesne objawy autyzmu u dziecka – czego szukać?
Poniżej znajdziesz najczęściej występujące wczesne oznaki autyzmu u dzieci. Pamiętaj jednak: pojedynczy objaw nie oznacza od razu diagnozy. Ale ich połączenie lub nasilone występowanie może być sygnałem, że warto umówić się na konsultację.
1. Brak reakcji na imię i słaby kontakt wzrokowy
To często pierwsze sygnały, które zauważają rodzice. Maluch wydaje się „w swoim świecie”. Uwaga – to nie oznacza, że dziecko nie słyszy! W badaniach słuch wychodzi prawidłowo – problem tkwi w przetwarzaniu społecznym, nie w zmysłach.
2. Brak gestów społecznych i wspólnej uwagi
To objawy braku tzw. wspólnej uwagi – jednej z podstaw komunikacji społecznej. Dziecko w spektrum często nie szuka kontaktu dla samego kontaktu – co różni je od dzieci neurotypowych.
3. Opóźniony rozwój mowy lub regres językowy
U dzieci z autyzmem często pojawia się opóźnienie w rozwoju mowy. Czasami bywa tak, że mowa rozwija się normalnie, ale nagle się cofa. To tzw. regres językowy – bardzo istotny objaw, który zawsze warto skonsultować.
4. Schematyczna zabawa i ograniczone zainteresowania
W pewnym momencie większość dzieci zaczyna udawać, że gotuje zupę w zabawkowym garnuszku albo bawi się w „mamę i dziecko”. To tzw. zabawa symboliczna – bardzo ważny etap w rozwoju społecznym.
Dzieci w spektrum często nie przechodzą tego etapu lub robią to w bardzo ograniczony sposób. Zamiast udawać, że karmi misia – dziecko np. przez długi czas układa klocki w rządku, kręci kołami autka albo godzinami bawi się w ten sam, powtarzalny sposób.
Nie chodzi o to, że każda dziecko z „fazą na dinozaury” ma autyzm 😉 Chodzi raczej o brak elastyczności w zabawie i obsesyjne przywiązanie do jednej czynności lub tematu.
5. Powtarzające się ruchy (stimming) i rytuały
To tzw. stymulacje autystyczne – powtarzalne zachowania, które mogą pełnić funkcję samoregulacji. Nie są one „złe” – niektórym dzieciom pomagają poradzić sobie z nadmiarem bodźców lub emocji.
Ale jeśli pojawiają się bardzo często, są intensywne lub wykluczają inne aktywności – warto się im przyjrzeć.
6. Nadwrażliwość lub brak reakcji na bodźce
Zaburzenia przetwarzania sensorycznego są bardzo częste u dzieci w spektrum. Część z nich doświadcza hiperreaktywności – czyli nadmiernej wrażliwości na bodźce, inne – hiporeaktywności (słaba reakcja na bodźce).
7. Brak potrzeby dzielenia się radością
Typowe dziecko przybiega do mamy z rysunkiem i woła: „Zobacz, co narysowałem!”. Dziecko w spektrum często nie ma potrzeby dzielenia się emocjami z innymi – bawi się samo, nie pokazuje zabawek, nie patrzy, czy Ty też się cieszysz.
To może wyglądać jak „niegrzeczność” albo „wycofanie”, ale najczęściej to trudność w odczytywaniu i dzieleniu się emocjami, wynikająca z innej pracy mózgu.
Kiedy udać się do specjalisty?
🔔 Nie czekaj na magiczną granicę 3 lat.
Jeśli coś Cię niepokoi – działaj. Lepiej usłyszeć „proszę się nie martwić” niż przegapić moment, w którym można skutecznie pomóc.
Zgłoś się na konsultację do:
psychologa dziecięcego
pedagoga specjalnego
neurologopedy
specjalisty od wczesnego wspomagania rozwoju
🔍 Co różni „opóźniony rozwój” od spektrum autyzmu?
Nie każde dziecko, które później zaczęło mówić, ma autyzm. Dzieci rozwijają się w różnym tempie. Ale w przypadku spektrum różnica polega na jakości kontaktu z otoczeniem:
| Opóźniony rozwój | Autyzm |
| Reaguje na imię | Często nie reaguje |
| Komunikuje się gestem, spojrzeniem | Brak gestów, wspólnej uwagi |
| Szuka kontaktu | Unika kontaktu społecznego |
| Bawi się z innymi | Preferuje samotną zabawę |
Co możesz zrobić jako rodzic?
- Przede wszystkim – zaufaj sobie. Intuicja rodzicielska to potężne narzędzie. Jeśli coś „nie daje Ci spokoju”, to nie przypadek.
- Obserwuj i notuj objawy
- Rozmawiaj z pediatrą i pytaj o specjalistów
- Szukaj rzetelnych źródeł wiedzy (unikaj forów i „porad” typu: „Mój syn też tak miał, wyrośnie”)
I pamiętaj: diagnoza to nie etykieta. To początek zrozumienia.
Nie każda diagnoza kończy się rozpoznaniem ASD. Ale każda dobra diagnoza daje Ci plan działania i rekomendacje.
A co z rodzicami? Wasze emocje też się liczą
Wielu rodziców dzieci z podejrzeniem autyzmu przeżywa całą gamę emocji: lęk, złość, żal, wstyd, wyparcie. I to jest normalne.
Jako mama i jako pedagog – chcę Ci powiedzieć: nie jesteś w tym sam(a).
To, że się boisz, nie oznacza, że sobie nie poradzisz. Masz prawo się martwić. Masz prawo nie wiedzieć. Ale masz też prawo do wsparcia – i ono istnieje.
Podsumowując – na co zwrócić uwagę?
Jeśli Twoje dziecko:
nie patrzy w oczy i nie reaguje na imię,
nie mówi lub straciło mowę,
nie pokazuje, nie naśladuje,
bawi się nietypowo i samotnie,
wykazuje silne reakcje na bodźce,
nie szuka kontaktu i dzielenia się emocjami,
to warto się skonsultować – nie z Google, ale z żywym specjalistą, który wysłucha, zapyta i pokieruje dalej.
Co dalej? Jak mogę Ci pomóc?
Jako pedagog specjalny z doświadczeniem w pracy z dziećmi w spektrum, prowadzę:
✅ Konsultacje online dla rodziców
✅ Szkolenia i webinary
✅ Tworzę e-booki i materiały edukacyjne
✅ Konsultacje online dla rodziców
✅ Szkolenia i webinary
✅ Tworzę e-booki i materiały edukacyjne
💌 Jeśli ten tekst był dla Ciebie pomocny – zapisz się do mojego newslettera. Wysyłam tam wiedzę, która pomaga rozumieć dzieci, i zapowiedzi nowych treści.
🔔 Obserwuj @zapytaj_mamy na Instagramie i Facebooku – regularnie publikuję darmowe karuzele edukacyjne.
📬 Masz pytania? Napisz – odpowiem jako specjalistka i mama.
